Τετάρτη, 08 Ιανουαρίου 2014 13:08

Η κυβέρνηση και οι εν γένει θιασώτες των μνημονίων έχουν πλέον και ντοκουμενταρισμένο, βάσει των στοιχείων της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, το «αποτύπωμα» της καταστροφής στην κοινωνία από τις μνημονιακές πολιτικές.

Η ΕΛΣΤΑΤ, με την Έρευνα Οικογενειακών Προϋπολογισμών του 2012, απλώς σφραγίζει μια από τις πιο μαύρες σελίδες του νεοελληνικού βίου με το σοκ των στοιχείων της, καθώς οι αριθμοί απέκτησαν μιλιά και διαλαλούν την καταστροφή που συντελείται. Το 2012, λίγους μόνο μήνες πριν το ελληνικό... success story:

-Οι δαπάνες των νοικοκυριών εμφανίζονταν μειωμένες κατά 31,8% σε σχέση με το 2008.

-Μόνο μέσα σε ένα χρόνο, δηλαδή σε σχέση με το 2011, οι δαπάνες σε σταθερές τιμές σημείωσαν πτώση 11,6%.

-Επίσης, σε σχέση με το 2011, μειώθηκε κατά 22,6% ο αριθμός των νοικοκυριών που χρησιμοποιούν την κεντρική θέρμανση ως κύρια πηγή θέρμανσης. Το χειμώνα του 2012 δεν λειτούργησαν τα καλοριφέρ στα σπίτια περισσότερων από 675.000 ελληνικών οικογενειών. Το ίδιο διάστημα η κατανάλωση καυσόξυλων αυξήθηκε κατά 46,4%!

Εξάλλου, από παράλληλη έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ για τις συνθήκες διαβίωσης των νοικοκυριών το 2012, προκύπτει ότι πέρσι το 23,1% του συνολικού πληθυσμού της χώρας ήταν σε «κίνδυνο φτώχειας» (ο ορισμός εννοεί την έκθεση στους κάθε λογής κινδύνους της δυστυχίας που γεννά η φτώχεια), έναντι 21,4% το 2011 και 20,1% το 2008. Τα νοικοκυριά που βρίσκονται σε «κίνδυνο φτώχειας» εκτιμώνται σε 914.873 και τα μέλη τους σε 2.535.700 ανθρώπους! Η παιδική φτώχεια (παιδιά μέχρι 17 χρονών) ανέρχεται σε 26,9%, ενώ από τη φτώχεια απειλείται το 66% των μελών των μονογονεϊκών οικογενειών με τουλάχιστον ένα εξαρτώμενο παιδί, το 52,1% των άνεργων ανδρών, το 33,3% των μη οικονομικά ενεργών (πλην συνταξιούχων) κλπ.

Η Ελλάδα με το 23,1% του πληθυσμού της σε «κίνδυνο φτώχειας» κατέκτησε πέρσι την πρώτη θέση σε αυτόν τον τομέα, μεταξύ 25 χωρών της Ευρώπης. Το 2011 κατείχε την τρίτη θέση, αλλά... κατάφερε να ξεπεράσει τη Ρουμανία και την Ισπανία και να αναρριχηθεί στην κορυφή του σχετικού πίνακα. Η ΕΛΣΤΑΤ διαπιστώνει, επίσης, ότι ο πληθυσμός που διαβιεί σε νοικοκυριά στα οποία είτε δεν εργάζεται κανένα μέλος είτε εργάζεται λιγότερο από τρεις μήνες το έτος, ανέρχεται σε 1.010.900 άτομα ή στο 16,1% του πληθυσμού ηλικίας 18-59 ετών. Το 2011 η κατηγορία αυτή περιλάμβανε 837.300 άτομα, δηλαδή μέσα σε ένα έτος καταγράφηκε αύξηση 20,7% (173.600 άτομα)!

Από τα ευρήματα της έρευνας προκύπτει ότι ο πληθυσμός σε «κίνδυνο φτώχειας» ή «κοινωνικό αποκλεισμό» (δηλαδή, ο πληθυσμός που τελεί εν κιδύνω ένεκα υλικών στερήσεων ή που διαβιεί σε νοικοκυριά με «χαμηλή ένταση εργασίας», την οποία προσδιορίζει η εργασία των μελών τους λιγότερο από το 20% της συνήθους απασχόλησης κατά τη διάρκεια του έτους) ανέρχεται σε 3.795.100 άτομα ή στο 34,6% του συνόλου του πληθυσμού της χώρας –το 2011 ήταν 3.403.300 άτομα. Η χώρα μας κατέχει την 4η θέση στην Ευρώπη σε αυτόν τον τομέα, αλλά έχει ήδη πλησιάσει επικίνδυνα τη Λετονία, καθώς απέχει από αυτή μόλις 2 ποσοστιαίες μονάδες, ενώ στις πρώτες θέσεις φιγουράρουν η Βουλγαρία και η Ρουμανία, με ποσοστά 49,3% και 41,7% αντίστοιχα.

Όλο σκληρότερη η νηστεία 

Η μέση μηνιαία δαπάνη του ελληνικού νοικοκυριού το 2012 ανήλθε σε 1.637,10 ευρώ, σύμφωνα με τη σχετική έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ, καταγράφοντας μείωση κατά 10,2% σε σύγκριση με το 2011. Στην πραγματικότητα η μέση μηνιαία δαπάνη μειώθηκε κατά 11,6%, λόγω της επίδρασης του πληθωρισμού. Σε σταθερές τιμές του 2012 (βλέπε γράφημα) η μέση μηνιαία δαπάνη των νοικοκυριών το 2012 εμφανίζεται μειωμένη κατά 764,34 ευρώ, που σημαίνει ότι οι ελληνικές οικογένειες υπό το βάρος των μνημονιακών απαιτήσεων μείωσαν τις δαπάνες τους κατά 31,2%. Σε ετήσια βάση η μέση δαπάνη των νοικοκυριών μειώθηκε κατά 9.172 ευρώ. Μόνο μέσα σε ένα χρόνο, το 2012 σε σχέση με το 2011, τα νοικοκυριά μείωσαν τον μηνιαίο προϋπολογισμό τους κατά 247 ευρώ, ή 2.964 ευρώ σε ετήσια βάση!

Οι ριζικές αλλαγές που συντελέστηκαν την πρώτη τετραετία της ύφεσης (2008-2012) στο καταναλωτικό πρότυπο των νοικοκυριών είχαν ένα και μοναδικό στόχο: Να «τα φέρει βόλτα η οικογένεια», να μη λείψει το φαγητό, να καλυφθούν οι ανάγκες του σπιτιού, να εξασφαλιστεί κατά το δυνατόν η μόρφωση των παιδιών. Έτσι, ενώ σε τρέχουσες τιμές το «καλάθι της νοικοκυράς» συρρικνώθηκε κατά 22,7% το διάστημα αυτό, οι δαπάνες για ρούχα και παπούτσια μειώθηκαν κατά 45,2%, ενώ ψαλιδίστηκαν κατά 36,5% οι δαπάνες για διαρκή αγαθά (έπιπλα, ηλεκτρικές συσκευές, είδη νοικοκυριού κλπ).

Επίσης, πάνω από 25% ψαλιδίστηκαν όλες οι δαπάνες για «πολυτέλειες», όπως θεωρούνται πλέον οι διακοπές, η διασκέδαση, οι μετακινήσεις με αυτοκίνητο, ακόμα και οι δαπάνες για θέματα υγείας. Από τις περικοπές, φυσικά, δεν γλίτωσαν ούτε οι ανελαστικές δαπάνες (τρόφιμα-ποτά, στέγαση, εκπαίδευση), αλλά σε αυτές το ποσοστό μείωσης ήταν πολύ μικρότερο από τον μέσο όρο. Η μέση ελληνική οικογένεια δαπανά πλέον για την αγορά τροφίμων το 20,1% του μηνιαίου προϋπολογισμού της, ποσοστό που είναι από τα μεγαλύτερα στην ΕΕ και αυξάνεται συνεχώς τα τελευταία χρόνια –από 16,4% το 2008 σε 19,5% το 2011 και 20,1% το 2012...

Οι ανάγκες της στέγασης απορροφούσαν το 2008 το 11,8% του οικογενειακού προϋπολογισμού και ήδη το ποσοστό αυτό έχει εκτιναχθεί στο 13,9%, Αυξητικά κινήθηκαν, επίσης, τα οινοπνευματώδη ποτά και ο καπνός (μερίδιο 3,2% το 2008, 3,8% το 2012) και η εκπαίδευση (από 3,1% σε 3,5%). Στον αντίποδα βρίσκεται η ένδυση και υπόδηση (8,2% το 2008 και 5,8% το 2012).

Ψαλίδι στις δαπάνες ειδών διατροφής

Ειδικότερα σε ό,τι αφορά τα είδη διατροφής, αυξημένες εμφανίζονται (σε τρέχουσες τιμές) οι δαπάνες για ψωμί και δημητριακά (0,7%) και λάδια (6%), ενώ οι Έλληνες φαίνεται πως έκοψαν κυριολεκτικά τη ζάχαρη και τις άλλες γλυκιές λιχουδιές (μείωση 26,9%), καθώς και τα εμφιαλωμένα νερά και τα αναψυκτικά (-22,2%), ενώ μειώθηκαν σημαντικά οι δαπάνες για την αγορά ψαριών (-9,1%0, κρέατος και γαλακτοκομικών (-5,1%) και ροφημάτων (-9,6%).

Αν η σύγκριση γίνει με βάση τις ποσότητες των ειδών που αγοράζουν τα νοικοκυριά, διαπιστώνεται ότι οι πωλήσεις τσιγάρων έχουν κυριολεκτικά καταβαραθρωθεί (μείωση 41,2%). Σε μεγαλύτερες ποσότητες οι Έλληνες αγόρασαν πέρσι μόνο αυγά, ρύζι, ζυμαρικά, γιαούρτια και ελαιόλαδο. Αξίζει να σημειωθεί ότι μεταξύ του 2012 και του 2011 μειώθηκαν οι ποσότητες των τσιγάρων που αγοράζουν τα νοικοκυριά κατά 11,9%, των οινοπνευματωδών ποτών 7,5%, των ψαριών 4,6%, του κρέατος 3,6%, των φρούτων 4,8%, των τυριών 4,6% κλπ. Επίσης, λιγότερες ήταν οι ποσότητες ενέργειας που κατανάλωσαν τα νοικοκυριά (υγρά καύσιμα -14,7%, υγραέριο -7,9%, φυσικό αέριο -2,1%, ηλεκτρική ενέργεια -0,5%) σε αντίθεση με τα στερεά καύσιμα (καυσόξυλα, πελλέτες, πυρήνας κλπ), όπου σημειώθηκε αύξηση 46,4%.

1 στα 5 νοικοκυριά «τη βγάζει» με 338 ευρώ το μήνα 

Τα πιο πολυδάπανα νοικοκυριά είναι αυτά με υπεύθυνο 45-54 ετών, των οποίων ο μέσος μηνιαίος προϋπολογισμός ανέρχεται σε 1.966,23 ευρώ, ενώ τα νοικοκυριά με υπεύθυνο άνω των 75 ετών «βολεύονται» με μηνιαίες δαπάνες μόλις 870,85 ευρώ. Το πιο φτωχό 20% του πληθυσμού μπορεί να δαπανά ανά νοικοκυριό μόλις 338,45 ευρώ το μήνα (47 ευρώ λιγότερα από το 2011), ενώ το πλουσιότερο 20% δαπανά 1.981,52 ευρώ (147 ευρώ λιγότερα από το 2011). Ο μέσος προϋπολογισμός των πλουσιότερων νοικοκυριών είναι περίπου 6 φορές μεγαλύτερος από αυτόν των φτωχότερων νοικοκυριών.Επισημαίνεται ότι τα φτωχά νοικοκυριά δαπανούν το 33,3% του προϋπολογισμού τους για αγορά τροφίμων και το 23,3% για στέγαση (συνολικά το 56,6%), ενώ τα αντίστοιχα ποσοστά του μη φτωχού πληθυσμού είναι 19,2% και 14% (συνολικά 33,2%).

Αναδημοσίευση από το περιοδικό σελφ σέρβις, τεύχος 434.